‘Diergezondheid en dierenwelzijn’ is één van de belangrijke thema’s van het onafhankelijke duurzaamheidskeurmerk On the way to PlanetProof voor melk. Dierenartsen spelen daarbij een sleutelrol; zij zijn als het ware de ‘ambassadeurs van het dier’ en coach voor de veehouder.
Dierenwelzijn experts
Dierenartsen zijn dé experts op het gebied van diergezondheid en dierenwelzijn op het bedrijf. Zij kunnen worden gezien als ambassadeurs van het dier en geven onafhankelijke adviezen aan melkveehouders. Het keurmerk On the way to PlanetProof eist dat een dierenarts minimaal twee keer per jaar een melkveebedrijf bezoekt gericht op dierenwelzijn, om daarmee een continue verbetercyclus te realiseren. Er wordt daarmee bereikt dat de communicatie met de melkveehouder over het onderwerp dierenwelzijn dynamisch is, en er ontstaat een meer preventieve werksituatie dan een reactieve. Dierenwelzijn blijkt namelijk nog lastig te vatten in hele specifieke digitale meetpunten of eisen aan de stal. Het startpunt is een deugdelijke huisvesting en goede gezondheid maar ook minder grijpbare zaken spelen een rol. Zoals het natuurlijke gedrag van de koeien, een mooie glanzende en schone vacht, lekker kunnen lopen en goed kunnen ontspannen in de stal of in de wei. Daarom geeft On the way to PlanetProof een belangrijke rol aan de expertblik van de dierenarts, in samenwerking met de melkveehouder.
KoeKompas belangrijk voor dierenwelzijn
Per januari 2020 heeft de melkveesector de KoeMonitor geïntroduceerd: één nieuwe systematiek voor het management en de borging van diergezondheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid/ melkkwaliteit op het melkveebedrijf. Dierenartsen zijn betrokken bij de ontwikkeling en doorontwikkeling van dit instrument.
KoeMonitor bestaat uit drie systemen: KoeData (voorheen CDM), KoeKompas en KoeAlert. On the way to PlanetProof maakt gebruik van KoeData en het KoeKompas en stelt hieraan onderscheidende eisen (zie kader). Het keurmerk richt zich dus niet op de wettelijke toezichthoudende rol van de dierenarts maar op een bovenwettelijke adviserende rol. Deze bovenwettelijke eisen voor dierenwelzijn komen terug in KoeKompas, een managementinstrument waarmee melkveehouder en dierenarts samen kijken naar voeding en water, huisvesting, dierenwelzijn, melken, werkroutines, jongvee-opfok en diergezondheid. KoeKompas laat zien wat de sterke punten zijn en waar verbeteringen mogelijk zijn en is hiermee een belangrijke tool voor PlanetProof. De dierenarts is hierbij echt een coach voor de veehouder; samen stellen ze punten op waaraan gewerkt gaat worden. Via KoeKompas kijkt de dierenarts echt naar de invloed van verschillende aspecten op het dier in plaats van zich te beperken tot het bekijken van voorwaarden als huisvestingsnormen.
Naast een basis- en een topniveau voor de KoeData score, is een aanvullende eis bij PlanetProof dat er een tijdige evaluatie door de dierenarts en veehouder plaatsvindt van het KoeKompas advies. Dit door middel van een bedrijfsronde en evaluatie binnen 3 – 9 maanden na het invullen van KoeKompas. Om zo het gesprek met de veehouder over dierenwelzijn levendig te houden en steeds stappen te blijven zetten. Voor de borging schrijven de dierenarts en veehouder een gespreksverslag, dat door hen samen wordt ondertekend.
On the way to PlanetProof; integraal en ambitieus keurmerk
SMK publiceerde eind 2018 voor duurzamer geproduceerde melk het internationale keurmerk ‘On the way to PlanetProof’. In navolging van de groente- en fruitsector kan hiermee de zuivelsector een grote stap voorwaarts zetten in integrale verduurzaming. Bij de ontwikkeling van het certificatieschema werden tal van maatschappelijke organisaties, bedrijven, overheid, dierenartsen en wetenschappers betrokken. De uiteindelijke vaststelling van het schema gebeurde in het SMK College van Deskundigen agro/food Dierlijk. Het keurmerk is ontwikkeld en wordt beheerd door SMK (Stichting Milieukeur) en staat open voor iedere melkproducent die eraan zou willen deelnemen.
“Om voor PlanetProof in aanmerking te komen, moet een melkveehouder aan diverse criteria voldoen”, zegt Tineke Kramer, projectleider dierlijke agroketens bij SMK. “Allereerst aan de algemene eisen zoals melkkwaliteit, veiligheid en weidegang. Hiernaast zijn er drie specifieke thema’s gericht op Biodiversiteit, Klimaat en dus Dierenwelzijn & diergezondheid. Op alle drie thema’s, die weer bestaan uit meerdere criteria, moet de melkveehouder voldoen aan het basisniveau en op minimaal één van deze thema’s aan alle criteria op het hoogste niveau. Deze integraliteit maakt van PlanetProof een zeer ambitieus schema waaraan op basis van wetenschappelijke analyse ongeveer 10% van de Nederlandse melkveehouders kan voldoen. Inmiddels zijn er 3 zuivelketens met hun melkveehouders (ruim 800) gecertificeerd. Deelnemende veehouders worden voor hun inspanningen beloond via een meerprijs voor de melk.
Basisniveau voor dierenwelzijn en diergezondheid betekent o.a.: bewegingsvrijheid voor de koe (aanbindsysteem is niet toegestaan), in een stal is er voor iedere koe tenminste één ligplaats. Ook is een elektrisch aangedreven koeborstel verplicht, die verzorgt de huid van de koeien en vervult duidelijk in een behoefte van de koeien, die er veelvuldig gebruik van maken. Om vanaf 2020 het hoogste niveau voor dit thema te behalen is naast een topniveau op levensduur en KalfOK score (diergezondheidsmonitor voor jongvee) ook een topniveau op diergezondheidsmonitoring voor volwassen melkvee (KoeData score) van minimaal 92 punten vereist. Hiernaast vindt er twee keer per jaar een dierenartsbezoek gericht op het KoeKompas plaats; de eerste keer om het KoeKompas in te vullen. De tweede keer op de actiepunten uit het eerdere KoeKompas te evalueren.
Informatie:
Tineke Kramer, dierenarts, Diplomate ECVPH (European College of Veterinary Public Health), SMK projectleider dierlijke agroketens (waaronder On the way to PlanetProof).
Gerelateerde publicaties over dit onderwerp:
