Het Rijk geeft jaarlijks 10-12 miljard euro uit aan de inkoop van werken, goederen en diensten. Samen met andere overheden wordt er ruim 73 miljard euro per jaar ingekocht. Dat moet natuurlijk duurzaam. Hoe groot zijn nu de politieke ambities en wat staat er over Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen?
SMK (Stichting Milieukeur) heeft een kort overzicht gemaakt van de standpunten over MVI van de partijen die nu zitting hebben in de Tweede Kamer. Op basis daarvan is te voorspellen wat er straks over MVI in het nieuwe Regeerakkoord komt te staan.
Politieke partijen willen zich volgens hun verkiezingsprogramma’s inspannen voor Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en aanbesteden. Ze zien daarbij een voorbeeldfunctie voor de overheid. Die gaat actief, duurzaam, circulair, innovatief, diervriendelijk en sociaal verantwoord inkopen. De gebundelde inkoopmacht van de overheid vermindert de impact op klimaat en milieu, stimuleert ‘Fair Trade’ en bevordert de inzet van werknemers met een beperking. Met de voornemens van een groot aantal politieke partijen is de kans dat MVI wordt opgenomen in een nieuw Regeerakkoord reëel.
Hoe operationeel en ambitieus de partijvoornemens zijn verschilt echter aanmerkelijk: van toetsing van alle aanbestedingen aan het Klimaatakkoord van Parijs, het zichtbaar maken van groene keuzes en het toepassen van ‘true pricing’, tot enkel “meer” duurzaam inkopen en het “stimuleren” daarvan.
Voor de transitie naar een duurzame samenleving met de inkoopmacht van de overheid als breekijzer is ambitieus beleid nodig. Het recente Nationaal plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2021-2025 kan hiervoor als basis dienen.
Overigens is er in de komende regeringsperiode ook wetgeving voor “groene overheidsopdrachten” vanuit de Europese Commissie te verwachten. Dit is in de Europese Green Deal aangekondigd: overheden en de EU-instellingen moeten het goede voorbeeld geven en waarborgen dat hun aanbestedingen groen zijn. Het laatste kabinet heeft in het Regeerakkoord en in het Klimaatakkoord de ambitie uitgesprokken om de overheidsinkoop in te zetten om grote maatschappelijke transities te helpen realiseren. Het effect van het ‘Plan van Aanpak MVI 2015-2020’ blijkt hiervoor nog onvoldoende. Ondanks alle goede voorbeelden en initiatieven, maken te veel inkopende organisaties nog onvoldoende gebruik van Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI).
Voor ‘goed opdrachtgeverschap’ bij inkoop en aanbestedingen moeten alle beschikbare instrumenten worden benut. Daaronder vallen ook keurmerken, sinds het is toegestaan in de nieuwe Aanbestedingswet om een keurmerk te eisen. Inkopers kunnen zo tijdens het inkoopproces gemakkelijker rekening houden met duurzaamheid. Met een certificaat van betrouwbare, onafhankelijke duurzaamheidskeurmerken als EU Ecolabel, ‘On the way to PlanetProof’ en Milieukeur voldoen producten aan eisen van MVI. Dat geldt ook voor producten die zijn gecertificeerd met de Duitse ‘Blaue Engel’ en de Scandinavische ‘Nordic Swan’. Zo wordt het eenvoudiger om de voorbeeldrol van de overheid bij duurzaam inkopen in te vullen.
De standpunten van de politieke partijen zijn te vinden in hun verkiezingsprogramma’s, en luiden samengevat als volgt:
Overigens staan in de verkiezingsprogramma’s van de verschillende politieke partijen meer verduurzamingsplannen: bijvoorbeeld voor klimaat, energie, landbouw en mobiliteit. Daarop is hier niet ingegaan.
Meer informatie
